Άρθρο του Δρ. Δημήτρη Μπογιατζή
Πολλοί είναι αυτοί που ισχυρίζονται ότι η συγγραφή λογοτεχνίας δε διδάσκεται, γιατί καθαυτούς πάντα είναι κάτι που είτε «το έχεις» είτε«δεν το έχεις». Οι επικριτές των μαθημάτων δημιουργικής γραφής χρησιμοποιούν ως επιχείρημα το γεγονός ότι οι παλαιότεροι συγγραφείς δεν έκαναν ποτέ μαθήματα δημιουργικής γραφής. Φυσικά οι καιροί έχουν αλλάξει ανεπιστρεπτί και το επιχείρημα είναι εκ των πραγμάτων παρωχημένο. Το 2023 τα μαθήματα δημιουργικής γραφής είναι όχι απλώς επιθυμητά αλλά θα λέγαμε απαραίτητα για όσους επιθυμούν να στραφούν στην λογοτεχνική γραφή. Προς απάντηση λοιπόν όλων αυτών που επικρίνουν τα μαθήματα δημιουργικής γραφής παραθέτουμε τους λόγους που ωθούν κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού και σχολές δημιουργικής γραφής να προσφέρουν ολοκληρωμένα προγράμματα μαθημάτων και που παρακινούν τους σπουδαστές να παρακολουθούν με λαχτάρα και αφοσίωση τα μαθήματα δημιουργικής γραφής:
- Στη σύγχρονη εποχή δεν είναι ανάγκη κάποιος «να ανακαλύψει τον τροχό». Φυσικά μπορεί κάποιος να γράψει εξαιρετική λογοτεχνία χωρίς να έχει παρακολουθήσει μαθήματα, όμως όταν διδάσκεται τις βασικές αρχές της, όπως τα χαρακτηριστικά ενός επιτυχημένου σκηνικού, τη δημιουργία χαρακτήρων, τα είδη των αφηγητών, τη χρήση του διαλόγου και το λογοτεχνικό ύφος, κερδίζει πολύ χρόνο και μπορεί να φτάσει πολύ πιο γρήγορα και αποτελεσματικά σε ένα άρτιο αποτέλεσμα. Ο Νομπελίστας Καζούο Ισιγκούρο που είναι κάτοχος μάστερς στην δημιουργική γραφή από το Πανεπιστήμιου της East Anglia (UEA) δήλωσε σε συνέντευξή του ότι κέρδισε τουλάχιστον επτά χρόνια μέσα από τα μαθήματα δημιουργικής γραφής, δηλαδή ότι έφτασε στο στόχο του σε πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα απ’ ότι θα χρειαζόταν αν δεν είχε παρακολουθήσει μαθήματα.
- Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι όλες οι άλλες τέχνες διδάσκονται. Σπανίως αμφισβητείται ο λόγος ύπαρξης μαθημάτων μουσικής, ζωγραφικής, γλυπτικής και υποκριτικής, παρόλο που γνωρίζουμε ότι στο παρελθόν έχουν υπάρξει κορυφαίοι καλλιτέχνες σε κάθε ένα από αυτά τα είδη τέχνης που δεν παρακολούθησαν κανένα μάθημα. Η γραφή είναι μια τέχνη όπως και η άλλες, φυσικά με τους δικούς της όρους και ιδιομορφίες, που μπορεί να διδαχθεί και να μαθευτεί.
- Στα πιο εμπεριστατωμένα μαθήματα δημιουργικής γραφής διεξάγεται και εργαστήριο, το οποίο συνδράμει στη δημιουργία εξαιρετικών λογοτεχνικών έργων, γιατί από τη μια καλλιεργεί την αυτοπειθαρχία και τον προγραμματισμό, τα οποία είναι απολύτως απαραίτητα για έναν συγγραφέα, ενώ από την άλλη τα σχόλια του διδάσκοντος και των συντρόφων του σε αυτό το ταξίδι βοηθούν τον συγγραφέα να αναπτύξει τα θετικά του στοιχεία και να εξαλείψει τις αδυναμίες του.
- Είναι περιττό να αναφέρουμε ως προτέρημα των μαθημάτων την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης. Πολλές φορές οι σπουδαστές που αμφισβητούσαν την ικανότητά τους να δημιουργήσουν λογοτεχνικά έργα συνειδητοποιούν ότι μέρα με την ημέρα η γραφή τους βελτιώνεται θεαματικά και αποκτούν υψηλή αυτοπεποίθηση.
- Όταν ο διδάσκων έχει βαθιά γνώση της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας και της Δημιουργικής Γραφής, ο σπουδαστής διευρύνει τις γνώσεις του και οξύνει τις δεξιότητές του καθώς διδάσκεται μέσα από κορυφαία έργα όλα τα σύγχρονα ρεύματα και τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται, έτσι ώστε να μπορεί να τις εντάξει, να τις προσαρμόσει και να τις εξελίξει στο προσωπικό του έργο.
- Παλαιότερα υπήρχαν σε όλη την Ευρώπη τα λεγόμενα «καλλιτεχνικά καφέ» ή ακόμα και αμιγώς «λογοτεχνικά καφέ», στα οποία συναντιούνταν οι καταξιωμένοι αλλά και οι επίδοξοι συγγραφείς και αντάλλασσαν απόψεις σε σχέση με τη λογοτεχνία και με τα έργα τους. Σήμερα που αυτά τα καφέ δυστυχώς έχουν σχεδόν εξαλειφθεί και κυριαρχεί η κοινωνική απομόνωση, τα μαθήματα δημιουργικής γραφής παρέχουν την δυνατότητα στους εκκολαπτόμενους συγγραφείς να ενταχθούν σε μια κοινότητα ανθρώπων που είναι δημιουργικοί, έχουν κοινά ενδιαφέροντα και υποστηρίζει ο ένας τον άλλον.
- Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό, όμως είναι πραγματικότητα: Η Δημιουργική Γραφή έχει τη δύναμη να μεταμορφώσει τη ζωή του ανθρώπου. Όσο μαθαίνεις να σχεδιάζεις καινούριους κόσμους, να δημιουργείς τις κατάλληλες συνθήκες και να αποκτάς τον έλεγχο στις ιστορίες σου, τόσο συνειδητοποιείς ότι μπορείς να κάνεις το ίδιο και με τη ζωή σου, δηλαδή να έχεις τον έλεγχο της ζωής σου, να πάρεις τα ηνία της στα χέρια σου και να δημιουργείς τις κατάλληλες συνθήκες όχι μόνο για τους ήρωες των βιβλίων σου αλλά και για σένα τον ίδιο στην καθημερινή σου ζωή.
- Μέσα από τα μαθήματα δημιουργικής γραφής ανακαλύπτεις αυτό που συχνά απουσιάζει από τις ζωές των περισσοτέρων ανθρώπων σήμερα: Βιώνεις τη μαγεία της δημιουργίας, την κάνεις κομμάτι του εαυτού σου, και τη μεταφέρεις και στους άλλους τομείς της ζωής σου. Βιώνεις τη μαγεία της ζωής …
Για όλους αυτούς τους λόγους και για άλλους βέβαια που δεν υπάρχει χώρος να αναφέρουμε σε αυτό το άρθρο, η διδασκαλία της δημιουργικής γραφής, κάτω από προϋποθέσεις βέβαια, η κυριότερη των οποίων είναι η ικανότητα των διδασκόντων να διδάξουν το συγκεκριμένο αντικείμενο , είναι μια αξιέπαινη διαδικασία που έχει τη δυνατότητα να αλλάξει την ζωή των διδασκομένων. Όσοι λοιπόν το σκέφτονται ακόμα θα κάνουν μεγάλη χάρη στον εαυτό τους αν προχωρήσουν στο επόμενο βήμα και ξεκινήσουν μαθήματα δημιουργικής γραφής. Η ζωή τους δεν θα είναι πλέον η ίδια.